سالها بود که فرش دستباف ایران از نداشتن یک سیاستگذار واحد و متولی یگانه آسیب می دید و سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی متعددی، هریک عهده دار بخشی از این هنر- صنعت بودند.

تجمیع این پراکندگی که سیاستگذاری های کلان و ساماندهی مطلوب در این عرصه را ناممکن یا دشوار می ساخت، به دغدغه بسیاری از فعالان فرش ایران بدل شده بود تا سرانجام در واپسین سال های دولت اصلاحات، "مرکز ملی فرش ایران" در وزارت بازرگانی ایجاد شد تا سکانداری و هدایت این هنر- صنعت را برعهده بگیرد.

پس از چند سال، این مرکز با همه کاستی ها و دشواری ها توانست به قوام و سامان دست یابد و تا حدی اعتماد ذینفعان این حوزه را جلب کند اما این متولی از دو صفت "ثبات" و "اقتدار" بی بهره ماند و از همین رو نتوانست آن چنان که باید وشاید در هدایت و ساماندهی اوضاع این هنر- صنعت توفیق یابد و از سوی دیگر در چند سال اخیر بارها بحث تغییر و جا به جایی جایگاه و وظایفش موجب دل نگرانی فعالان این بخش شده است.

در این چند ساله گاه خبر رسیده است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصد کرده تا کارگزاری فرش دستباف را از آن خود کند و گاهی دیگر مجلسیان عزم کردند تا این متولی را در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی تعریف کنند. از سوی دیگر زمزمه های سپردن این مرکز به وزارت تعاون نیز شنیده شده است.

چنین زمزمه هایی نشان از بی ثباتی جایگاه متولی فرش ایران دارد و از سوی دیگر مرکز ملی فرش ایران هم اکنون به عنوان متولی هنر- صنعت بزرگ فرش دستباف کشور، ساختاری کوچک و ناتوان در مجموعه گسترده و پردامنه وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد و شرط توفیقش همانا ثبات و تقویت جایگاه و اقتدار است.

امروزه هنر- صنعت فرش دستباف ایران ضمن برخورداری از قوت ها و ارزش های فراوان، با چالشها و کاستی های بسیاری رو به روست که اهالی این وادی برای رفع آنها به تدبیر دولت امید بسته اند.

بخشی از مشکلات فراروی هنر- صنعت فرش دستباف ایران ناشی از فشارهای محیط بیرونی و خارج از کنترل دولت است اما بسیاری از این مشکلات با تدبیر قابل حل هستند که لازمه آن وجود اراده ای بر این امر و داشتن یک متولی توانمند و با انگیزه است.

به بیان دیگر هرچند که هنر- صنعت فرش دستباف ایران از فضای تجارت جهانی و نوع مراودات سیاسی و اقتصادی با کشورمان متأثر است و نیز ایجاد تغییر در سلایق مصرف کنندگان برون مرزی و یا کنش ها و هماوردی های دیگر کشورهای تولیدکننده فرش دستباف به عنوان رقیب و همچنین پیدایش و گسترش انواع کفپوش های ماشینی و عواملی از این دست بر تولید و صادرات فرش ایرانی اثر می گذارند اما به مدد تدبیر و همت می توان افزون بر کاستن از تهدیدها به فرصت سازی روی آورد و ضعف ها را به قوت بدل ساخت که این مهم در سایه یک متولی انگیزه مند و توانمند به انجام می رسد.

از این رو به جرأت می توان گفت به جای گوش سپردن به زمزمه های مکرر در تغییر جایگاه متولی فرش و به جای فروکاستن از اندازه های حقوقی آن، شایسته است به ثبات و اقتدار سازمانی مرکز ملی فرش ایران اندیشیده شود  و به جای اتلاف زمان و فرصت دادن به رقبا، فعالیت های همین مرکز تصحیح و تقویت شود.

حمید کارگر

عضو هیأت مدیره انجمن علمی فرش ایران

شماره 5619- یکشنبه 24 فروردین 1393

منبع: روزنامه ایران