هر چند بر اساس آمار گمرک، سال گذشته با ثبت صادرات 314 میلیون دلار کمترین ميزان صادرات فرش دستباف ایران رقم خورده، اما به گفته سرپرست مرکز ملی فرش ایران اولویت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت حفظ بازارهای سنتی و بازارگشایی‌های جدید در این حوزه است.
این در حالی است که در سه ماه نخست سال جاری کشور چین که روزگاری رقیب فرش دستباف ایران بود، به پنجمین مشتری فرش ایرانی تبدیل شده است. به گفته حمید کارگر، فرآیند تولید فرش دستباف در چین رو به توقف است. او در نشست خبری روز گذشته خود در جمع خبرنگاران به طور رسمی اعلام کرد:"خيالتان را راحت كنم، چين ديگر رقيب ايران در توليد و صادرات فرش دستباف نيست".
خيالتان از چين راحت!
در سال‌های گذشته فرش یکی از پنج محصول صادراتی ایران بود که آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین مشتری ایران، یک چهارم فرش صادراتی ایران را وارد می‌کرد. اما تحریم‌های سال‌های اخیر موجب شد ایران این مشتری سنتی خود را از دست بدهد. در این میان چین نیز از فرصت ایجاد شده بهره برد و بخش زیادی از بازار را دست گرفت، تا جایی که در برخی موارد از این کشور به عنوان رقیب جدی ایران نام برده می‌شد. اما آمارهای سه ماهه گمرک ایران حاکی از آن است که صادرات فرش ایران با رشد 7/23درصدی از نظر ارزشی همراه بوده و در این مدت 47/57 میلیون دلار فرش دستباف ایرانی به کشورهای بازار هدف ایران صادر شده است.
حمید کارگر، سرپرست مرکز ملی فرش ایران در نشست خبری روز گذشته خود در جمع خبرنگاران با تاکید بر اینکه امسال برای صادرات 400میلیون دلاری فرش دستباف هدف‌گذاری شده، گفت: صادرات فرش در سه ماه نخست سال جاری به 47/57 میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 7/23درصد از نظر ارزش دلاری رشد داشته است. با توجه به برنامه‌های مرکز ملی فرش ایران و بهبود مناسبات سیاسی، شاهد کم شدن بار تحریم‌ها و رشد صادرات فرش در سال جاری خواهیم بود. البته با همه این اوضاع باز هم ایران در صدر صادرکنندگان فرش دستباف دنیا قرار دارد، چرا که گردش تجارت فرش دستباف در دنیا کمی بیش از یک میلیارد دلار است.
وی با اشاره به رقابت چین با فرش دستباف ایرانی تصریح کرد: به جرات می‌توان گفت چین دیگر رقیب ایران در تولید فرش دستباف نیست و بر اساس آمارهای سه‌ماهه نخست سال جاری که از سوی گمرک منتشر شده، چین به پنجمین مشتری واردکننده فرش ایران تبدیل شده و صادرات فرش ایران به چین در این مدت در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با رشد 155 درصدي همراه بوده است.
بر اساس گزارش سه ماهه گمرک، بيش از 8/76 تن فرش ايراني به امارات به عنوان نخستین مشتری فرش ایران صادر شده و 2/19 تن فرش به چين به عنوان پنجمین مشتری فرش ایران صادر شده است. به این ترتیب در سه ماه نخست سال جاري 872 تن فرش دستباف ایرانی به کشورهای هدف صادر شده است. کارگر همچنین درباره امکان کپی نقشه فرش‌های ایرانی از سوی کشورهایی مانند چین و پاکستان به‌ویژه در سال‌های اخیر گفت: زمانی چین در تولید همه کالاها دستی بر تولید داشت و به بازارهای اصلی آسیب می‌زد، اما دیگر در حوزه فرش دستباف رقیب ما نیست. در سال‌های اخیر خبری مبنی بر ثبت نام شهری به نام کاشان در چین دهان به دهان چرخید که فرش دستباف چینی را به نام این شهر به بازارها عرضه می‌کرد که این باور ازاساس اشتباه است.
وی افزود: اکنون تغییر شرایط اقتصادی کشور چین و ظهور طبقه ثروتمند در این کشور سبب شکل‌گیری جمعیت 200 میلیون نفری شده که به دنبال کالای لوکس و برنددار هستند. فرش ایرانی نیز قابلیت آن را دارد که به عنوان یک کالای لوکس در بازارهای چین نفوذ کند. همه اینها در مجموع موجب این شده چین به عنوان پنجمین واردکننده فرش ایرانی قرار گیرد و صادرات ايران به اين كشور 155 درصد رشد داشته است.
بررسی چالش‌های بازار فرش
سرپرست مرکز ملی فرش ایران به تاثیر تحریم‌ها بر صادرات فرش ایرانی به برخی بازارها اشاره کرد و گفت: آمریکا چند سالی است که ورود فرش دستباف ایرانی را تحریم کرده، در حالی که یک چهارم صادرات ایران به این کشور بود. از طرف دیگر هدفمندی یارانه‌ها، افزایش هزینه حامل‌های انرژی، قیمت تمام شده را بالا برد و سبب شد سهم ما در رقابت کم شود. البته باید به بحران‌ کشورهای عربی در کنار مشکلات اقتصاد اروپا نیز به عنوان دیگر دلیل کاهش صادرات فرش ایرانی اشاره کرد.
کارگر همچنین درباره صادرات مجدد فرش ایرانی از کشورهای امارات و پاکستان توضیح داد: آمار صادرات فرش ایران به این کشورها بیانگر این موضوع است که صادرات مجدد از این کشورها به مقاصد دیگری از جمله آمریکا انجام می‌شود. وی در ادامه درباره شناسنامه‌دار شدن فرش دستباف ایرانی گفت: این مساله موضوعی است که در دهه‌های اخیر مخالفان و موافقان زیادی داشته و مرکز ملی فرش قصد ورود حاکمیتی به این مقوله را ندارد و قرار نیست شناسنامه‌ فرش اجباری بشود. اما موافقیم که گواهی اصالت و برچسبی که نشان‌دهنده محل بافت، شرکت تولیدی، رج شمار و طرح و رنگ فرش باشد صادر شود و امیدواریم تسهیل‌کننده این امر باشیم.
کارگر در پایان به آمار تولید فرش دستباف در کشور اشاره کرد و گفت: تاکنون هیچ مبنای آماری دقیقی برای تولید فرش دستباف نداشته‌ایم، اما بر اساس تخمین، سالانه سه میلیون‌متر مربع فرش دستباف در کشور تولید می‌شود که دو سوم آن صادر و یک سوم آن به مصرف داخل می‌رسد.
سرپرست مرکز ملی فرش همچنین درباره برگزاری بیست و سومین نمایشگاه فرش دستباف گفت: در سال‌های اخیر این نمایشگاه صرفا رنگ و بوی تجاری به خود گرفته بود، اما شخص وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید داشت جلوه‌های فرهنگی و مباحث علمی فرش هم در نمایشگاه مطرح شود. کارگر گفت: امسال 620 شركت توليدي و صادراتي و بيش از 60 بازرگان خارجي در این نمایشگاه شرکت خواهند کرد و مباحث جنبی مانند کارگاه‌های آموزشی تجارت الکترونیک فرش، مقررات تجارت بین‌المللی فرش و سیستم‌ حمل‌ونقل، این حوزه نیز برگزار خواهد شد.