نشانه جغرافیایی چیست ؟

نشانه جغرافیایی نشانهایی است که مبداً کالایی را به قلمرو، منطقه یا ناحیه ای از کشور منتسب می سازد، مشروط بر این که کیفیت و مرغوبیت، شهرت یا سایر خصوصیات کالا اساساً قابل انتساب به مبداً جغرافیایی آن باشد. کالا، یعنی هر گونه محصول طبیعی و کشاورزی و یا فرآورده های آن یا صنایع دستی و یا تولیدات صنعتی.

نشانه جغرافیایی چه حقوقی را فراهم می آورد؟

حقوق ناشی از نشانه جغرافیایی، مالکین آن را قادر میسازد تا از استفاده نشانه جغرافیایی توسط اشخاص ثالث که محصول آنها با استانداردهای مناسب تطابق ندارد، جلوگیری به عمل آورند.و در واقع استفاده از کلمه ای که مورد حمایت قرار گرفته جلوگیری کنند.

نشانه جغرافیایی برای چه محصولاتی می تواند مورد استفاده واقع شود؟

نشانه جغرافیایی معمولاً برای محصولات طبیعی و کشاورزی و یا فرآورده های آنها یا صنایع دستی و یا تولیدات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

نشانه های جغرافیایی چگونه مورد حمایت قرار می گیرند؟

1- نظام های به اصطلاح منحصر به فرد( نظام های خاص حمایت)
2- استفاده از علائم تجاری جمعی یا تصدیقی
3- روش های تمرکز بر شیوه های کسب و کار، از جمله رویه های اداری تایید محصول

قوانین حمایت از نشانه های جغرافیایی در بعد بین المللی:

1- کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی مصوب 1883
2- معاهده مادرید به منظور جلوگیری از نصب نشانه های غیر واقعی یا فریبنده منبع بر روی کالاها مصوب 1891
3- معاهده لیسبون برای حمایت از اسامی مبداً و ثبت بین المللی آنها مصوب 1958
4- سند ژنو معاهده لیسبون 2015( این معاهده هنوز اجرایی نشده است)
5- معاهده تریپس مصوب 1994(تحت نظارت سازمان جهانی تجارت)
در بعد ملی، قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی مصوب 1383 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی آن را می توان نام برد.
لازم به ذکر است که جمهوری اسلامی ایران، در سال 1337 به کنفوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، در سال 1382 به معاهده مادرید به منظور جلوگیری از نصب نشانه های غیر واقعی یا فریبنده منبع بر روی کالاها و در سال 1383 به معاهده لیسبون برای حمایت از اسامی مبداً و ثبت بین المللی آنها ملحق شده است.

مدت حمایت از نشانه جغرافیایی چقدر است؟

در بسیاری از قوانین خاص، ثبت نشانه های جغرافیایی تابع یک دوره خاص اعتبار نیست به این معنی که حمایت از نشانه جغرافیایی ثبت شده به قوت خود باقی خواهد ماند مگر اینکه ثبت آن لغو شود.

چه کسی می تواند از یک نشانه جغرافیایی حمایت شده استفاده کند؟

حق استفاده از یک نشانه جغرافیایی حمایت شده متعلق به تولید کنندگان در منطقه جغرافیایی تعریف شده است که با شرایط خاص تولید محصول مطابقت دارند.

حمایت از نشانه جغرافیایی چه مزایایی برای کسب و کار دارد؟

حمایت از یک نشانه جغرافیایی(GI)، کسانی را که حق استفاده از نشانه را دارند، قادر می سازد تا بر علیه دیگران که از آن بدون اجازه استفاده می کنند و از شهرت آن بهره مند می شوند، اقدام کنند. حمایت از نشانه جغرافیایی همچنین راهی برای جلوگیری از ثبت نشانه به عنوان یک علامت تجاری توسط شخص ثالت و محدودکردن خطر تبدیل شدن نشانه به یک اسم عام است. به طور کلی، نشانه های جغرافیایی که توسط مدیریت تجاری جامع، پشتیبانی می شوند، می توانند موارد زیر را بوجود بیاورند:
- مزیت رقابتی
- ارزش افزوده بیشتر به یک محصول
- افزایش فرصت های صادراتی
- نام تجاری تقویت شده

قانون حمایت از مولفان و مصنفان و هنرمندان:

طبق ماده 21 قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348 ثبت آثار ادبی و هنری یکی از تکالیف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد که در خصوص ثبت طرح و نقشه فرش دستباف با هماهنگی و ارایه کارشناسی ازسوی مرکز ملی فرش انجام می شود. لذا کلیه صاحبان اثر از تاریخ 21/5/1396 جهت ثبت اثر ادبی و هنری صرفاً از طریق درگاه الکترونیکی ircrs.ir اقدام و از مراجعه حضوری به ادارات کل استانها جهت ارسال درخواست نامه خوداری شده است و تنها از این درگاه قابل ارایه و پیگیری می باشد.

ثبت طرح و نقش فرش دستباف

در راستاي انجام اقدامات حمايتي و تشويقي از هنرمندان طراح و نقاش فرش دستباف ايران و به منظور جلوگيري از سوء استفاده هاي غير مجاز از آثار طراحان و نقاشان فرش دستباف، کمیته فرش در مرکز با حضور کارشناسان (خارج از مرکز) این هنر در مرکز برگزار شده که به بررسی طرح های واصله از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام نموده و پاسخ لازم را به وزارت مذکور ارسال می نماید اهداف به شرح زیر:
ايجاد حس اعتماد و اطمينان در بين هنرمندان طراح و نقاش فرش دستباف در خصوص حفظ و حراست از حقوق مالکيت معنوي و مادي آثارشان.
تشويق و ترغيب هنرمندان طراح و نقاش فرش دستباف در به ثبت رساندن آثار خود.

اختراع چیست؟

بموجب ماده 1 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 " اختراع، نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می نماید".

حقوق مادی ناشی از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و در صورت فوت صاحب حق به ورثه او منتقل می شود. مالک اختراع ثبت شده تا 20 سال و با پرداخت هزینه سالانه نسبت به بهره بردای از اختراع مذکور حق استفاده انحصاری دارد و پس از گذشت این مدت زمان، اختراع او در فلمرو عمومی قرار خواهد گرفت.

شرایط ثبت اختراع

1- جدید بودن: منظور از جدید بودن ادعای اختراع شرط تازگی آن در سطح جهان است.( لذا جدید بودن موضوع نوآوری صرفاً در ایران برای ثبت اختراع کافی نیست).
2- گام ابتکاری: طبق این شرط اختراع بایستی برای دارنده مهارت عادی در زمینه فنی اختراع بدیهی و آشکار نباشد و دارای گام ابتکاری قابل ملاحظه باشد.
3- کاربرد صنعتی: اختراع باید کاربردی باشد بدین معنا که در رشته ای از صنعت قابل ساخت و یا استفاده باشد و به عبارتی قابلیت ساخت و یا پیاده سازی در صنعت را داشته باشد.
4- افشاء موثر داشته باشد.
5- موضوع آن قابل حمایت باشد.

موارد ذیل از حیطه حمایت از اختراع خارج است:

(ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری)
الف) کشفیات، نظریه های علمی، روش های ریاضی، آثار هنری.
ب) طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی.
ج) روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان.

نکته: این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روش های مزبور نمی شود.
د) منابع ژنتیک و اجزاء تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیند های بیولوژیک تولید آن ها..
ه) آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.
و) اختراعاتی که بهره برداری از آن ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.
حوزه ثبت اختراعات دارای دو اداره ثبت داخلی اختراعات و ثبت بین المللی اختراعات می باشد.

اداره ثبت بین المللی اختراع:

متقاضیان ثبت اختراع با مراجعه به سایت مرکز مالکیت معنوی بخش خدمات الکترونیک به نشانی اینترنتی (iripo.ssaa.ir) می توانند نسبت به ایجاد حساب کاربری، تکمیل فرم اظهارنامه و ارسال ضمائم درخواستی اقدام نمایند. پس از تکمیل فرم اظهارنامه توسط متقاضی، اظهارنامه مربوطه از طریق سامانه جامع مالکیت معنوی (بخش اختراع) به شکل اتوماتیک به کارشناسان جهت طبقه بندی و بررسی شکلی ارجاع می گردد. از آنجایی که بررسی ماهوی اختراعات در ایران به صورت برون سپاری و توسط مراجع برون سازمانی صورت می گیرد، لذا پس از انجام بررسی شکلی توسط کارشناسان، اظهارنامه جهت انجام بررسی ماهوی به مراجع استعلام ارسال می گردد. در صورت مجهز بودن این مراجع به سامانه الکترونیک این مرحله نیز به صورت الکترونیک و از طریق سامانه انجام می گیرد. مراجع مربوطه پس از بررسی ماهوی نتیجه را جهت ابلاغ به متقاضی برای اداره ارسال می نمایند. انجام کلیه اقدامات از جمله رفع نقص، پرداخت هزینه های ثبت و روزنامه رسمی، انجام تغییرات و... تا مرحله دریافت گواهی ثبت از طریق سامانه الکترونیکی توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی صورت می گیرد. همچنین رسیدگی به اعتراض نسبت به رد و یا اعتراض به تقاضای ثبت اختراع قبل از صدور ماده 170 آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات انجام می پذیرد. تصمیمات کمیسیون یاد دشه قابل اعتراض در مراجع صالح قضایی مقرر در ماده 59 قانون مرقوم می باشد.

اداره ثبت داخلی اختراع:

ثبت بین المللی اختراع از طریق دو مسیر با سیستم قابل انجام است.

1- کنوانسیون پاریس در حمایت از مالکیت صنعتی.
2- معاهده همکاری ثبت بین المللی اختراعات (PCT) که در ذیل به اختصار به آن ها پرداخته می شود.

کنوانسیون پاریس:

مطابق این کنوانسیون و بر اساس اصل سرزمینی بودن حمایت از اختراع متقاضی بایستی در هر یک از کشورهای عضو این کنوانسیون که تمایل به کسب حمایت در آن کشور را دارد به صورت مجزا اقدام به ثبت اظهار نامه نماید.

معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT):

معاهده همکاری ثبت بین المللی اختراعات PCT، توسط سازمان جهانی مالکیت معنوی WIPO اداره می شود که در حال حاضر بیش از 152 کشور عضو این معاهده می باشند. PCT این امکان را فراهم می آورد که متقاضی با تکمیل نمودن تنها یک تقاضانامه بین المللی ثبت اختراع بجای چندین تقاضانامه مجزای ملی یا منطقه ای، حمایت از اختراع را بطور همزمان در کشورهای عضو این معاهده درخواست نماید.

بطور خلاصه فرآیند PCT شامل مراحل زیر است:

1- ثبت تقاضانامه PCT : این تقاضانامه می بایست به یکی از زبان های مورد پذیرش دفتر بین المللی WIPO ( از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و ...) و یا دریافت کننده تنظیم شود، از آنجایی که اداره دریافت کننده جمهوری اسلامی ایران زبان انگلیسی را می پذیرد، لازم است تقاضانامه به این زبان تنظیم شود و هزینه های مرتبط نیز بایستی پرداخت گردد.
2- مراجع جستجوی بین المللی (ISA) : تقاضاهای تسلیم شده توسط یکی از مراجع جستجوی بین المللی (ISA) مورد بررسی قرار می گیرند. مراجع جستجوی بین المللی هند، چین، روسیه و اتحادیه اروپا برای متقاضیان ایرانی قابل انتخاب جهت جستجوی بین المللی هستند. هزینه این مرحله نیز همزمان با ثبت تقاضا بایستی پرداخت گردد. گزارش و نظر مرجع معمولاً چهار ماه پس از ثبت تقاضا ارائه می گردد.
3- م3- محتوای تقاضانامه بین المللی و گزارش مرجع جستجو یا معمولاً پس از گذشت 6 ماه از تاریخ ثبت بین المللی تقاضا یا 18 ماه از تاریخ اظهار نامه موضوع حق تقدم در سایت PATENT SCOPE منتشر می گردد. نتیجه جستجوی مراجع جستجوی بین المللی برای کشورهای انتخاب شده جهت ثبت اختراع در فاز ملی الزام آور نمی باشد.
4- جستجوی تکمیلی (اختیاری): در صورت درخواست متقاضی جستجوی تکمیلی توسط مرجع جستجو انجام و گزارش (غیر الزام آور) آن ارائه می شود. هزینه این مرحله بصورت مجزا توسط متقاضی پرداخت می گردد.
5- بررسی مقدماتی بین المللی (اختیاری): در صورت درخواست متقاضی بررسی مقدماتی تقاضانامه صورت پذیرفته و نظیر غیر الزام آور مرجع درخصوص قابلیت اعطای گواهی ثبت اختراع اعلام می گردد. هزینه این مرحله بصورت مجزا توسط متقاضی پرداخت می گردد.
6- مرحله ملی (Phase National) پس از پایان فرآیند بین المللی، متقاضی می بایست به ادارات ملی و یا منطقه ای که قبلاً در تقاضانامه انتخاب کرده است، مراجعه و هزینه های مربوط را پرداخت نماید.